EEN BEETJE GESCHIEDENIS…
Spa, dat gekend is voor haar thermale wateren, begint een hoge vlucht te nemen in de zestiende eeuw wanneer de faam van de wateren een ware handel op gang brengt.
In die tijd is het vooral de kuur door opname van grote hoeveelheden water die toegepast wordt.
Spa voerde als eerste vanaf de zestiende eeuw haar wateren uit naar de nabijgelegen gebieden, daarna naar heel Europa en versterkte zo tegelijkertijd de groeiende bekendheid van haar kuren.
De term Spa is een generieke term geworden voor het kuurtoerisme in het Engels en in enkele andere talen.
Doordat Spa een populaire ontmoetingsplaats was geworden voor de adel en de Europese burgerij, gaf keizer Jozef II (na zijn bezoek in 1781) de stad de bijnaam het “Café van Europa”.
Het is trouwens in Spa dat het eerste moderne casino is ontstaan, la Redoute, op initiatief van de twee burgemeesters Gérard de Leau en Lambert Xhrouet. Onder de beroemdheden die in Spa verbleven hebben, onthouden we Victor Hugo, tsaar Peter de Grote, Alexandre Dumas père en Meyerbeer.
Een beetje later de hele koninklijke familie van België, met name koningin Marie-Henriëtte die er in 1902 overleed. Zij verbond haar naam en lot aan de stad. Zij heeft namelijk meerdere jaren in Spa gewoond en bijgedragen tot de bekendheid van de stad. Een belangrijke bron voor het leven in Spa en voor het leven in de Thermen draagt haar naam: de Marie-Henriëttebron.
Giacomo Casanova, groot kenner van de Europese watersteden, schrijft in Histoire de ma vie dat “Spa, […] dit verblijf waar, namens ik weet niet welke conventie, alle staten van Europa een keer per jaar naartoe kwamen om duizend gekke dingen te gaan doen; heb ik de mijne gedaan zoals iedereen”, en hij voegt er bovendien aan toe dat “mensen hun toevlucht nemen tot dit hol Spa genaamd”, onder het voorwendsel om “baden te nemen”, “voor zaken, voor intriges, om te spelen, om de liefde te bedrijven en ook om te spioneren”.
De meeste grote namen uit de achttiende eeuw hebben er elkaar ontmoet, gekroonde hoofden en beroemde personages, figuren uit de adel, de clerus en de rijke burgerij. Bij hun aankomst lieten zij zich inschrijven op de “Lijst van Heren en Dames”, die elk jaar uit 600 tot 1.200 kuurgasten bestond vergezeld door hun gevolg. Die cijfers betekenen voor die tijd een grote toestroom.
Spa zal nochtans niet ontsnappen aan de omwentelingen en de meedogenloosheid van de revolutie. De kuurgasten bezoeken steeds minder de waterstad. Tot overmaat van ramp verwoest een brand in augustus 1807, het centrum van de stad. Spa zal haar internationale uitstraling van de achttiende eeuw niet meer terugwinnen. Op het einde van de negentiende en aan het begin van de twintigste eeuw kende de stad een grote stedelijke ontwikkeling met de bouw van de Galerie Leopold II en de Paviljoenen in 1878, de Pouhon Pierre-le-Grand in 1880, de Villa Marie-Henriëtte in 1885, het Meer van Warfaaz in 1892, de Kerk van Sint-Remacle ingewijd in 1886 en uiteraard de bouw van de Thermen in 1862, wat vandaag nog zichtbaar is. Deze thermale infrastructuur zal opgetrokken worden met 54 uitgeruste baden en turfbaden. In 1868 volgt de opening.
De stad moderniseert het kuuroord in 1905 maar door de Grote Oorlog worden alle toeristische activiteiten opgeschort en verandert Spa in een uitgebreid hospitaal van het Duitse leger.
Eén van de belangrijkste gebeurtenissen van het interbellum was de oprichting in april 1921 van de firma Spa Monopole door de Ridder deThier. De waterhandel die een bloeiend bestaan tot in de achttiende eeuw en nadien een lange terugval in de negentiende eeuw had gekend, begon op die manier een echte industriële dimensie aan te nemen.
De naoorlogse periode luidt het begin in van het sociale kuurtoerisme met de inhuldiging van de Heures Claires in 1949. De bekendmaking van het einde van de terugbetaling van de thermale kuren door de sociale zekerheid op het einde van de jaren 80 heeft de stad Spa en de firma Spa Monopole, concessiehouder van het kuuroord, ertoe aangezet om eens goed te gaan nadenken over de vernieuwing van het thermalisme. Deze denkoefening leidt kort daarna tot de realisatie van het bouwproject van een nieuw thermaal centrum op de heuvel van Annette en Lubin.
Het nieuwe gebouw dat onderdak biedt aan de “Thermen van Spa” is een ontwerp van architect Strebelle, die de Place Saint Lambert in Luik ontworpen heeft.
De evolutie van het aantal kuurgasten is een rechtstreeks gevolg van de beslissingen die op sociaal vlak zijn genomen. Zo daalde het aantal kuurgasten van meer dan 12.000 tijdens de periode van de gedeeltelijke terugbetaling door de sociale zekerheid tot minder dan 5.000 in 1987.
De daaropvolgende jaren nam het aantal bezoeken geleidelijk aan terug toe maar het was duidelijk dat de thermen zich aan deze nieuwe situatie moesten aanpassen. Het nieuwe kuuroord wordt geopend in maart 2004 en de bezoekcijfers zijn vrij bemoedigend: 54.112 bezoekers in 2004, 96.607 bezoekers in 2005, 175.000 bezoekers in 2015.
Meer informatie over de opeenvolging van kuuroorden in Spa door de eeuwen heen? [Klik hier]
